/ kryminał, sensacja, thriller

Książki kryminalne to powieści, których fabuła w największej mierze dotyczy zbrodni, śledztwa, rozpraw sądowych, sylwetki mordercy czy pracy osób zaangażowanych w poszukiwanie sprawcy: policji, detektywów, prokuratury, profilerów. Ogromną popularnością cieszy się tak zwana czarna seria, czyli powieści kryminalne wydawnictwa Czarna Owca, a dokładniej zbiór najbardziej poczytnych tytułów z tego gatunku. Należy do niej między innymi bestsellerowa trylogia „Millennium” Stiega Larssona.

Książki sensacyjne (akcji) wyróżnia stałe utrzymywanie czytelnika w napięciu: nagłymi zwrotami akcji, i szybkim jej rozwojem, a także  większym skupieniem na zdarzeniach, niż charakterystyce postaci lub ich otoczenia. W fabule na próżno szukać mocno rozwiniętych wątków psychologicznych; bywa jednak skomplikowana i pełna fałszywych tropów. Celem powieści sensacyjnych jest przede wszystkim zapewnienie czytelnikowi rozrywki opierającej się na podsyceniu adrenaliny – gatunek ten często łączy się z kryminałem, thrillerem i horrorem. Wśród bestsellerowych autorów wyróżnia się Johna Grishama, Harlana Cobena, Stephena Kinga oraz Remigiusza Mroza.

Z kolei thriller to książka stanowiąca podgrupę powieści sensacyjnej. Polskie tłumaczenie nazwy tego odłamu brzmi „dreszczowiec”, co w dużej mierze sugeruje jego cechy charakterystyczne. Książki thrillery ma trzymać czytelnika w napięciu, wywołując dreszcz emocji i podnosząc poziom adrenaliny. Akcja prędko dąży w stronę momentu kulminacyjnego, w którym życie bohatera jest zwykle zagrożone, a sytuacja zdaje się nie mieć wyjścia. Chętnie wybieranym podrodzajem dreszczowa jest thriller psychologiczny, który w ogromnej mierze skupia się na dramatycznych emocjach bohaterów i łączy cechy sensacji oraz dramatu. Bestsellerowi autorzy thrillerów to Stephen King, Dan Brown, Stieg Larsson oraz Wojciech Chmielarz.

Książka kryminalna jest jednym z najbardziej poczytnych gatunków nie tylko w Polsce, ale także na całym świecie. Chętnie sięgają po niego osoby z najróżniejszych grup społecznych, zawodowych i wiekowych – tym, co je łączy, jest zamiłowanie do odkrywania tajemnic. Niezwykła popularność podcastów true crime udowodniła, że zbrodnia interesuje ogromną liczbę osób, zarówno ta, która naprawdę miała miejsce jak i w pełni fabularyzowana.

Powieści kryminalne czytają i mężczyźni, i kobiety, przy czym nie tylko ci, którzy interesują się historiami zbrodniarzy na co dzień. Na ich popularność przekłada się między innymi podświadoma potrzeba przeżywania silnych emocji oraz przybliżenia się do tajemnicy zła w sposób bezpieczny – przez kartki bądź ekran telewizora. To też satysfakcja związana z poznawaniem historii, w których dobro wygrywa ze złem, a osoby łamiące zasady etyki dosięga sprawiedliwość.

Kryminał można podarować niemal każdemu, pod warunkiem, że lubi wartką akcję i odczuwać dreszcz emocji – specjalne wydania pisze się nawet dla dzieci, które wyjątkowo chętnie angażują się w rozwiązywanie skomplikowanych zagadek (np. seria „Detektywi z tajemniczej 5.” autorstwa Marty Guzowskiej).

Sensacja to niezwykle uniwersalny gatunek pod względem grupy odbiorczej. Na półce z książkami sensacyjnymi znajduje się tak wiele przeróżnych tytułów, od powieści psychologicznych, przez typowe książki akcji, dreszczowce czy powieści detektywistyczne, po motywy wojenne oraz dotyczące współczesnej techniki, a także prawa bądź medycyny. Co więcej, typowe kryminały i thrillery również należą do gatunku sensacji.

Ciekawym przykładem tego, jak rozbudowana może być ta kategoria literatury, jest słynna seria Dana Browna o Robercie Langdonie, mocno nawiązująca do świata sztuki oraz religii. Powieści sensacyjne są zatem dobrym wyborem dla wszystkich, którzy w lekturze szukają emocjonującej rozrywki, cenią sobie wartką akcję i bardziej liczy się dla nich wielowątkowa fabuła pełna nagłych zwrotów akcji, niż dokładne opisy uroków przyrody czy rozważań bohaterów, a przy tym stawiają na realizm (a więc brak motywów fantastycznych typowych np. dla horroru).

Przyczyny popularności thrillerów są takie same, co pozostałych podgatunków sensacyjnych: ciekawa akcja i interesujący bohaterowie. Jednak w ich przypadku ważna jest jeszcze jedna kwestia: by książki thrillery przypadły czytelnikowi do gustu, musi on nie tylko cenić sobie szybką akcję i bycie utrzymywanym w napięciu podczas lektury, ale także lubić się bać. Dreszczowiec to gatunek, któremu daleko jeszcze dla klasycznego horroru, jednak – jak sugeruje sama nazwa – jego fabuła ma wywoływać dreszczyk emocji i strachu.

Thriller to książka, która nie przypadnie do gustu każdemu, gatunek ma jednak ogromną rzeszę odbiorców. Wystarczy, by czytelnik chętnie poznawał lekko przerażające historie i cenił sobie lekturę, która mocno trzyma w napięciu (często aż do ostatniej strony) – i najprawdopodobniej dobry thriller zagości na ważnej półce jego domowej biblioteczki. Wśród popularniejszych autorów tej kategorii wyróżnić Marka Krajewskiego, Jo Nesbø, Alexa Michaelidesa oraz B. A. Paris.