/ literatura faktu

Literatura faktu jest niezwykle szeroką kategorią literacką, a tym, co łączy wszystkie należące do niej dzieła, są autentyczne wydarzenia. Należące do niej powieści mogą być beletryzowane, stanowić zapiski myśli i wspomnień ich autorów albo mieć charakter historyczny. W każdym przypadku będą to jednak książki na faktach – w mniejszym lub większym stopniu. Mogą mieć charakter czysto naukowy albo nieco lżejszy, przystępny dla każdego czytelnika, jak książki popularnonaukowe.

Tematyka dzieł z tej kategorii jest zatem naprawdę obszerna. Do jej grona należą między innymi poruszające i często przerażające historie życia osób, które doświadczyły przemocy pod różnymi formami czy problemu uzależnień, a także relacje rodzin zamordowanych bądź zaginionych. Powieści przedstawiają również nieznane, czasami zabawne, a czasem mroczne sfery wykonywania konkretnego zawodu. To również lekkie, zaskakujące książki podróżnicze, przedstawiające zarówno piękno danych rejonów, jak i niezwykłość lub trudy ich kultury oraz społeczności.

Popularną literaturą faktu są także opowieści o minionych czasach. Ich autorzy z niezwykłą dociekliwością przedstawiają mniej znane aspekty słynnych wojen, z humorem podsumowują życie w konkretnej dekadzie, a także przypominają ważne wydarzenia historyczne.

Miłośnikom true-crime polecamy niezwykłą opowieść kobiety blisko związanej z policją – a jeszcze bliżej z najsłynniejszym seryjnym mordercą na świecie, czego nie była świadoma. „Ted Bundy. Bestia obok mnie” Ann Rule to historia dziennikarki policyjnej, która przyjaźniła się z Tedem Bundym przez wiele lat, w tym w okresie jego morderczej działalności.

Tym, których interesują książki oparte na faktach dotyczące różnego rodzaju wojen, mogą przypaść do gustu książki o konflikcie na Bliskim Wschodzie. „Powrót na Bliski Wschód” Marka Marciniaka to zapiski poruszających wspomnień z misji pokojowych ONZ oraz NATO. W niezwykle emocjonujący sposób opowiada o wydarzeniach z lat 2001-2009. Uwadze polecamy także „Byłem szefem Mosadu. Gra o bezpieczny Izrael” Sabataja Szawita, byłego szefa tytułowego słynnego izraelskiego wywiadu. Dowodził nim w trakcie tak słynnych wydarzeń, jak upadek Związku Radzieckiego czy zamachu na premiera Icchaka Rabina.

Szukających prawdziwych historii przedstawionych w lekki przystępny sposób, zadowoli literatura popularnonaukowa. Ciekawym przykładem tego podgatunku jest „Co robić przed końcem świata” Tomasza Stawiszyńskiego. Książka ma zdać czytelnikowi sprawę z tego, jak wiele z tego, co go otacza – a także jego własnych wyborów – prowadzi do apokalipsy.

Pierwszą z naszych propozycji niezwykłych książek-dokumentów jest nowe dzieło Magdaleny Kostyszyn. Książka „Też tak mam” to zbiór prawdziwych historii kobiet w różnym wieku, które łączy jedno: doświadczenie bagatelizacji ich problemów i spotykającego je seksizmu.

Niezwykłe wrażenie robią również książki o prawdziwych wydarzeniach z cyklu TOPR Beaty Sabała-Zielińskiej. Dokumentują życie ratowników TOPR-u, ich największe lęki, smutki i nadzieje oraz koszmary nękające ich w związku z ciągłym kontaktem ze śmiercią. Publikacje zaglądają tam, gdzie wcześniej nie zajrzał nikt, przypominając turystom i alpinistom, jak ogromną rolę w ich podróżach odgrywają ci bohaterowie.

Równie ważną książką non-fiction pod względem zrozumienia i dostrzeżenia istniejących w Polsce problemów społeczno-kulturowych jest „Dom w butelce. Rozmowy z Dorosłymi Dziećmi Alkoholików” Agnieszki Jucewicz i Magdaleny Kicińskiej.

Wśród najważniejszych książek o prawdziwych wydarzeniach można wyróżnić również reportaże Mariusza Szczygła. Jedna z jego publikacji, „Nie ma”, w 2019 roku została nagrodzona Literacką Nagrodą Nike, a mnóstwo innych jego reportaży zostało przetłumaczonych na wiele języków. Wśród najpopularniejszych książek tego autora, poza wspomnianym „Nie ma”, znajdują się „Gottland”, „Zrób sobie raj” oraz „Osobisty przewodnik po Pradze”.

Godna uwagi jest również „Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku” Zbigniewa Rokity, laureata Nagrody Literackiej Nike za 2020 rok. Reportaż zdobył ten zaszczytny tytuł nie tylko wyborem jury, ale również samych czytelników. Przedstawia trudną przeszłość regionu i dociera do niemieckich korzeni jego mieszkańców – a także samego autora.