Trend na motyw więzienny

Spektakularna ucieczka z więzienia, niesłusznie odsiadywany wyrok lub opowieść o tym, jak przetrwać pobyt w celi to częste motywy, które w filmie mają swoją długą tradycję. Od lat 30-tych XX wieku wątek ten co jakiś czas przewija się w kinie przybliżając widzom sposób funkcjonowania systemu więziennictwa i skomplikowane historie osadzonych. Od tamtego czasu zainteresowanie tą tematyką nie maleje. A w ramach tego, co kiedyś określano jako dramat więzienny, powstają już nowe formaty. Dlatego dziś historie więźniów to nie tylko gatunkowa drama czy kryminał. Produkcje te coraz częściej są realizowane także w ramach  tzw. dramedy (komediodramat) lub reportażu.

Zwiastun 7. sezonu "Orange is the new black"

 

Seriale z motywem więziennym

W ostatnich latach seriale zdecydowanie zdobyły serca widzów. Trend ten nie ominął także całej kategorii prison movies, czyli produkcji traktujących o życiu za kratami. Przykładem jest chociażby bezkonkurencyjny „Skazany na śmierć”, który z pewnością otworzył drzwi przemysłu telewizyjnego do rozwoju tego formatu. Serial stanowi niemal komicznie skomplikowaną, ale dzięki temu także niesamowicie wciągającą historię Michaela (Wentworth Miller), który idzie do więzienia, aby wyrwać z celi swojego niesłusznie skazanego brata (Dominic Purcell). Ma mu w tym pomóc misternie przygotowany plan i skomplikowany zestaw wytatuowanych na ciele instrukcji. Serial składa się z czterech sezonów oraz kontynuacji, z czego pierwszy to zdecydowanie najlepsza część i trzymający w napięciu thriller. „Skazany na śmierć” w momencie premiery przyciągnął przed telewizory miliony widzów na całym świecie. Głównie dzięki scenariuszowi, który serwuje odbiorcom watką akcję, zmieniającą się jak w kalejdoskopie, zaskakującym rozwiązaniom oraz aktorstwu, także wśród czarnych charakterów. 

Z kolei „Orange Is The New Black”, mający właśnie premierę ostatniego sezonu, to przykład potraktowania tematyki więziennej z przymrużeniem oka, które absolutnie nie  oznacza bagatelizowania podejmowanych kwestii. A jest ich w „OITNB” całkiem sporo. Historia Piper Chapman, która trafia do więzienia za przestępstwo sprzed lat, jest okazją do dyskusji na temat m.in. rasizmu, seksualności, statusu czy religii. To także komentarz dotyczący systemu więziennego w USA i tego, jak wygląda życie za kratami z perspektywy kobiecego zakładu karnego. To w końcu możliwość zaprezentowania wielu wątków, które w ciągu dotychczasowych sześciu sezonów serialu dynamicznie się rozwijają i zastępują. Ta różnorodność to jeden z głównych atutów produkcji. Drugim jest to, że w „OITNB” wszystko podane jest w bardzo przystępny sposób. 

„Ucieczka z Dannemory” to zrealizowana w 2018 roku serialowa ekranizacja prawdziwej historii o ucieczce dwóch więźniów z jednego z najlepiej strzeżonych zakładów karnych w stanie Nowy Jork. Uciekinierom pomogła pracownica więzienia, która wcześniej wdała się w romans z mężczyznami. Siedmioczęściowy dramat w reżyserii Bena Stillera, z udziałem Patricii Arquette, Benicio del Toro i Paula Dano, jest godnym reprezentantem gatunku, ponieważ doskonale zagłębia się w szczegóły planu ucieczki, prezentując jednocześnie obraz upadku trójki samodestrukcyjnych postaci.
 


"Skazany na więzienie" - dvd

Motyw więzienia pojawia się także w popularnym serialu „Narcos”, który skupia się na przedstawieniu historii przestępczej działalności Pablo Escobara i zawiera watek bezprecedensowej budowy więzienia... przez samego skazanego. Na podstawie umowy z kolumbijskim rządem Escobar, zgodził się odsiedzieć w więzieniu kilka lat w zamian za odstąpienie rządu od jego ekstradycji do USA. Był jednak jeden warunek – Escobar sam wybierze sobie więzienie. Tak powstało La Catedral, więzienie które zostało wybudowane na terenie jego posiadłości w Medellin. Twierdza, gdzie przebywał boss, w żadnym wypadku nie przypominała jednak celi. Znajdowały się tam wszelkie udogodnienia  takie jak np. pokój gier, bar czy jacuzzi, dzięki którym narkotykowy baron nie nudził się podczas odsiadki. Do tego miał na miejscu swoich ludzi i wspólnie imprezowali oraz planowali dalsze narkotykowe podboje.

Podobnie w serialu „El Chapo” (też opartym na faktach), opowiadającym o meksykańskim król narkotykowym Joaquinie Guzmánie Loerze, zaprezentowano wątek więzienny, tym razem dotyczący jego spektakularnej ucieczki z celi, która media okrzyknęły ucieczką stulecia. Przestępcy udało się zbiec przez dziurę-podkop w brodziku prysznica. Stamtąd Guzman dostał się do podziemnego korytarza, długiego na 1,5 km, który wyprowadził go poza mury więzienia, skąd został odebrany przez swoich współpracowników. Co ciekawe, plan operacji był doskonale przygotowany, a korytarz umożliwiający ucieczkę wyposażony w oświetlenie i wentylację – wszystko dla wygody bossa.

 

Docuseries, czyli serie dokumentalne

Dzisiejszy przemysł telewizyjny to zdecydowanie czas seriali opartych na faktach i reportaży prezentujących określone zjawiska. Po sukcesie takich produkcji, jak „Making a Murderer”, „American Crime Story: Sprawa O.J. Simpsona” czy „Rozmowy z mordercą: Taśmy Teda Bundy'ego”, producenci odkryli nową niszę do wypełnienia. Dodatkowo popularność „OITNB” czy „Skazanego na Śmierć” przyniosła falę produkcji opartych na temacie więziennictwa, tym razem jednak w bardziej realistycznym wymiarze. Fascynacja więzieniami sprawia, że w ostatnich latach powstało mnóstwo mini seriali ukazujących historie osadzonych, strażników i innych osób zaangażowanych w system więziennictwa. Opowiadają o np. brutalnych regułach obowiązujących w zakładzie karnym hrabstwa Sacramento, w którym osadzone są kobiety („Życie za kratami”), zmaganiach w wyjściu na prostą nastolatek przebywających w Zakładzie Poprawczym Madison w Indianie („Dziewczyny za kratami”), sposobach na przetrwanie podczas pobytu w najgorszych więzieniach na świecie („Jak przeżyć w najcięższych więzieniach świata”), najbardziej emocjonujących momentach, gdy osadzeni trafiają do więzień lub z nich wychodzą („First and Last”) czy więziennych subkulturach i walce więźniów o jedzenie, status i o to, by zabić nudę („Louis Theroux: Megawięzienie w Miami”).

"Jak przeżyć w najcięższych więzieniach świata" - zwiastun
 

Filmowa klasyka gatunku

Chociaż popularne serie upowszechniły motyw więzienia i osadzonych, nie były pierwszymi, które podejmowały ten temat. Kino od dawna zajmowało się tematyką więzienną prezentując rozmaite opowieści powiązane z tym motywem. Niektóre z nich na zawsze zapisały się w historii kina, jak np. słynna „Ucieczka z Alcatraz” z 1979 roku, z Clintem Eastwoodem w roli głównej. Film powstał na podstawie najsłynniejszej w historii próby ucieczki z Alcatraz (która miała miejsce w 1962 roku), więzienia o zaostrzonym rygorze i mieszczącym się na wyspie, dzięki czemu całkowicie odizolowanym od świata. Opowiada o misternie przygotowanym planie ucieczki i jego konsekwentnej realizacji. „Ucieczka z Alcatraz” to świetny dreszczowiec, zrealizowany w prawdziwie mrocznej i realistycznej atmosferze, która nawiązuje do tej tajemniczej i nigdy nie rozwiązanej sprawy. Kolejne dwa tytuły, których nie można pominąć charakteryzując dramat więzienny, to obrazy Franka Darabonta, zrealizowane na podstawie powieści Stephena Kinga. „Zielona mila” opowiada o strażniku więziennym, którego zadaniem jest doprowadzanie skazańców do celi śmierci, korytarzem zwanym „Zieloną milą”. Jednak gdy w więzieniu pojawia się Johm Coffey (Michael Clarke Duncan), czarnoskóry skazaniec, osadzony za morderstwo dwóch dziewczynek, życie Paula Edgecombe’a (Tom Hanks) na zawsze się zmienia. Wciągający i poruszający obraz, na długo po obejrzeniu pozostaje w pamięci, nie tylko ze względu na samą przejmującą historię ale także wyśmienitą grę aktorską. Drugi film, który szczególnie często pojawia się w filmowych rankingach popularności to „Skazani na Shawshank”. Opowieść o skazanym na dożywocie bankierze, który musi poradzić sobie w brutalnym więziennym świecie to jeden z ulubionych tytułów wszech czasów. W melodramacie zagrali Tim Robbins i Morgan Freeman, tworząc historię, która od zawsze porusza serca widzów.

Zielona mila - Darabont Frank
Zielona mila - wersja dvd