Higiena jamy ustnej od pierwszego dnia życia
Jama ustna to nie tylko zęby – to także język, dziąsła, błony śluzowe. Dbanie o ich czystość i dobry stan pomaga utrzymać w zdrowiu całą jamę ustną dziecka jeszcze przed pojawieniem się pierwszych ząbków mlecznych. Już od pierwszych dni życia należy delikatnie oczyszczać wnętrze jamy ustnej dziecka, przecierając dziąsła, język i wewnętrzną stronę policzków gazą lub kawałkiem bawełnianej tetry, nawiniętej na palec i zmoczonej w czystej wodzie. Najlepiej robić to dwa razy dziennie – rano i wieczorem. Usuwanie resztek pokarmu i innych zanieczyszczeń pomaga zapobiegać pleśniawkom i stanom zapalnym błony śluzowej. Zamiast wody do zwilżanie gazy można używać naparu z rumianku, jednak należy pamiętać, że rumianek wywołuje czasem uczulenie. Do higieny jamy ustnej nie powinno się używać waty, ponieważ może się ona rozwarstwiać i pozostawiać włókienka w ustach dziecka.
Do oczyszczania i masażu dziąseł, szczególnie w okresie zaraz przed ząbkowaniem i w czasie ząbkowania, bardzo przydatna jest specjalna silikonowa szczoteczka nakładana na palec. Jest prosta i łatwa do utrzymania w czystości, posiada miękkie wypustki, które nie podrażniają wrażliwych dziąseł dziecka. Użycie takiej silikonowej szczoteczki jest łatwe: rodzic lub opiekun po prostu wsuwa palec w taką szczoteczkę i delikatnie masuje oraz czyści dziąsła niemowlęcia.
Jak myć pierwsze zęby u dziecka?
Kiedy dziecko ma kilka miesięcy i zaczynają wyrzynać się pierwsze zęby (u większości dzieci dzieje się to przed ukończeniem pierwszego roku życia), należy zacząć ich właściwą pielęgnację. Trzeba zastosować szczoteczkę z małą główką i miękkim włosiem, a także pastę do zębów dla niemowląt. Szczoteczki do zębów dla niemowląt są zwykle bardzo kolorowe i atrakcyjne dla oka, a niektóre mają uchwyty specjalnie rozszerzane i mogące spełniać rolę gryzaka. Niektóre mają także specjalne ochronne „kołnierze”, zapobiegające włożeniu szczoteczki zbyt głęboko do buzi.
Pasty do pierwszych ząbków mogą być bez fluoru, chociaż lepiej wybierać te zawierające fluor, ponieważ wzmacniają szkliwo i mają lepsze właściwości przeciwpróchnicze. Pasty do zębów dla niemowląt zawierają zwykle do 500 ppm fluoru (0,05%), około 3-4 razy mniej, niż pasty dla dorosłych. Jest to niewielka ilość, bezpieczna dla dziecka.
Jak dobrze umyć zęby niemowlakowi? Wystarczy do tego bardzo niewielka ilość pasty – dosłownie odrobina, wtarta we włosie szczoteczki. Każdego wieczora i rana należy delikatnie umyć zęby dziecka ze wszystkich stron, a ponieważ niemowlęta nie umieją dobrze wypluwać, warto po myciu usunąć resztki pasty, przecierając wnętrze jamy ustnej wilgotną gazą nawiniętą na palec. Nawet kiedy dziecko jest nieco starsze i uczy się samodzielnie myć zęby, rodzice powinni mu w tym pomagać. Dzieci do ukończenia siedmiu-ośmiu lat nie mają jeszcze umiejętności manualnych pozwalających na dokładne mycie zębów. Najlepiej zachęcać dziecko do samodzielnego mycia zębów, aby nabrało właściwych nawyków, ale za każdym razem warto samemu „poprawić” i doczyścić zęby dziecka.
Kiedy iść z dzieckiem na pierwszą wizytę u dentysty?
Jeśli dziecko nie ma żadnych dolegliwości związanych z jamą ustną, to na pierwszą, profilaktyczną wizytę u dentysty można je zanieść, kiedy pojawiają się pierwsze ząbki. Dzięki temu dziecko zacznie oswajać się z gabinetem i lekarzem, a rodzice otrzymają fachowe porady, dotyczące prawidłowej techniki mycia zębów dziecka i ogólnych zasad dbania o higienę jamy ustnej. Stomatolog powie także, kiedy i jak często należy przychodzić na kolejne wizyty, aby wszelkie problemy z zębami rozwiązywać na bieżąco, zanim staną się naprawdę poważne. Nie należy lekceważyć zdrowia mlecznych zębów, ponieważ od tego zależy właściwy rozwój całej jamy ustnej, zgryzu i aparatu mowy, a także zdrowie następnych, stałych zębów. Próchnica zębów mlecznych może prowadzić do ich przedwczesnej utraty, a także do zainfekowania pojawiających się zębów stałych. Warto od początku dbać o zdrowie jamy ustnej dziecka, pomoże to oszczędzić mu wielu kłopotów w przyszłości.
Właściwe nawyki żywieniowe dla zdrowych zębów
Dla zdrowia zębów ważne jest nie tylko ich mycie, ale także właściwy schemat odżywiania. Po pierwsze, należy unikać w diecie dziecka nadmiaru cukru, ponieważ jest on najlepszą pożywką dla bakterii, które powodują próchnicę i dla grzybów powodujących tzw. pleśniawki. Przede wszystkim nie warto przyzwyczajać dziecka do słodkich napojów – do zaspokojenia pragnienia zupełnie wystarczy woda lub niesłodzone herbatki dla dzieci. Nie należy także zanurzać smoczka do uspokajania w żadnych słodkich napojach (ani oblizywać go przed podaniem dziecku!). Często spotykaną odmianą próchnicy u niemowląt jest tzw. próchnica butelkowa, która rozwija się, jeśli dziecko zbyt długo pije z butelki mleko, soki lub słodkie napoje. Nie należy więc pozwalać dziecku na długie przetrzymywanie w buzi smoczka z resztkami pokarmu, a tym bardziej – na zasypianie ze smoczkiem od butelki w buzi. Najlepiej po nakarmieniu dziecka zabrać butelkę, a jeśli dziecko jest wciąż rozdrażnione, można podać mu do ssania czysty smoczek uspokajający.
W miarę, jak dziecko rośnie, należy także ograniczać liczbę nocnych karmień, a także zbyt częste podawanie dziecku przekąsek. Ogólnie rzecz biorąc, chodzi o to, aby zęby miały jak najkrótszy kontakt z jedzeniem, szczególnie tym zawierającym cukier i oblepiającym zęby. W ten sposób bakterie będą miały jak najmniej pożywki do namnażania się w jamie ustnej. Z tego powodu warto jak najwcześniej uczyć dziecko pić z otwartego kubka, a jedzenie takie jak kaszki, zupy lub przeciery podawać łyżeczką, a nie z butelki lub tubki.
Higiena jamy ustnej a karmienie piersią
Karmienie piersią jest najzdrowszym sposobem żywienia niemowląt, z wielu powodów. Miliony lat ewolucji ssaków sprawiły, że ssanie piersi matki jest najbardziej naturalnym sposobem ćwiczenia mięśni jamy ustnej dziecka, sprzyja właściwemu ułożeniu żuchwy i późniejszemu kształtowaniu zgryzu. Jeśli nie ma medycznych przeciwwskazań, to karmienie piersią należy kontynuować minimum przez pół roku, a najlepiej tak długo, jak odpowiada to matce i dziecku – nawet dwa lata i dłużej. Poza tym mleko matki jest najlepszym pokarmem, zawierającym nie tylko składniki odżywcze, ale także wspierającym odporność i chroniącym dziecko przed infekcjami. Wbrew obiegowym opiniom, wygłaszanym nawet przez osoby wykształcone, karmienie piersią dwulatka, a nawet dziecka w trzecim roku życia nie jest czymś dziwacznym, a przynosi dziecku wiele korzyści zdrowotnych. Nie musi to sprzyjać rozwojowi próchnicy, przede wszystkim dlatego, że dzieci w drugim lub trzecim roku życia nie są karmione piersią ani często, ani długo, a im są starsze, tym rzadziej i krócej trwa takie karmienie (pod koniec okresu karmienia piersią dziecko może ssać raz dziennie lub nawet raz na kilka dni). Kiedy matka chce kontynuować karmienie swoim mlekiem, a ma wątpliwości, czy ssanie piersi nie szkodzi zębom dziecka, może np. odciągać swój pokarm laktatorem i podawać go dziecku w kubku, tak jak robiłaby to z mlekiem modyfikowanym lub innym napojem.
Bibliografia
-
A. Chybicka, A. Dobrzańska, J. Szczapa, J. Wysocki, „Pierwsze 2 lata życia dziecka - przewodnik dla rodziców”, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna 2013. Rozdział o pielęgnacji zębów dostępny tutaj: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52395,higiena-jamy-ustnej-malego-dziecka (dostęp 07.12.2020)
-
Porady stomatologa w serwisie Fundacji Nutricia - https://1000dni.pl/7-12-miesiecy/jak-dbac-o-zeby-u-dziecka-aby-nie-dopuscic-do (dostęp 07.12.2020)
Zdjęcie okładkowe - źródło: Shutterstock
Komentarze (0)