Spis treści:
Wojna tuż za drzwiami
Pierwszym polskim pełnometrażowym filmem o II wojnie światowej były „Zakazane piosenki” nakręcone w 1946 roku. Potem powstawały kolejne opowieści, gdzie światowe konflikty były ważnym tłem, jednak wciąż brakowało historii, która przeniosłaby widza wprost na front i pokazała jak miliony ludzi walczyły w obronie ojczyzny.
Zresztą podobnie dzieje się w XXI wieku. W polskich filmach wojennych wydarzenia skupiają się na jednej postaci bądź zagadnieniu, a widz z rzadka może podziwiać sceny takie, jak chociażby w głośnej „Dunkierce”, w której walka z bezpośrednim zagrożeniem stanowi główny plan akcji. W rodzimych produkcjach opowieść zamykana jest w niedużych przestrzeniach, a autentyzmu mają dodać odgłosy bombardowania dobiegające zza drzwi.
Pod tym względem nie dościgamy największych produkcji, jednak jeśli chodzi o oddanie emocji i nastroju, niektóre polskie filmy naprawdę potrafią poruszyć.
Filmy o II wojnie światowej
1. „Pianista”, reżyseria: Roman Polański
Rozpoczynamy od połączenia hollywoodzkiego rozmachu z polskim pomysłem, czyli „Pianisty” Romana Polańskiego z 2002 roku. Historia Władysława Szpilmana, który cudem przeżył likwidację warszawskiego getta, to wciąż jeden z najgłośniejszych tytułów, których akcja rozgrywa się nad Wisłą. Wzrusza, ale też momentami przeraża.
Film zebrał laury w wielu konkursach, zdobył Złotą Palmę w Cannes oraz aż osiem Orłów – Polskich Nagród Filmowych. Niemniej największą sławę przyniosła gala Oscarów, gdzie „Pianista” zdobył trzy wyróżnienia. Adrian Brody odebrał nagrodę dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. Roman Polański dostał Oscara za reżyserię, a samą historię wyróżniono w kategorii najlepszy scenariusz adaptowany.
2. „Katyń”, reżyseria: Andrzej Wajda
Nazwisko wielkiego reżysera, plejada gwiazd w obsadzie. „Katyń” jest filmem poruszającym, który pokazał, w jakich okolicznościach ginęli jedni z najważniejszych polskich żołnierzy. Odarcie z heroizmu okazało się doskonałym zabiegiem Andrzeja Wajdy. W ten sposób powstała historia równie wzruszająca, co prawdziwa. To także taki film o II wojnie światowej, który pokazuje perspektywę kobiet, wdów.
Twórcom bardzo zależało na dokładnym odwzorowaniu każdego elementu realiów. Dlatego chcąc wiernie oddać ówczesny Kraków, scenografowie spędzili sporo czasu przeglądając zdjęcia ze zbiorów Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego i Muzeum Historii Fotografii.
3. „Generał Nil”, reżyseria: Ryszard Bugajski
August Emil Fieldorf ps. „Nil” zyskał uznanie dopiero po wielu latach od poniesionej w 1953 roku śmierci, która była konsekwencją sfingowanego procesu zapoczątkowanego przez UB. Jako dowódca Armii Krajowej Generał Nil wsławił się m.in. zamachem na dowódcę SS Franza Kutscherę. „Generał Nil” przedstawia losy Fieldorfa po powrocie z zesłania do Związku Sowieckiego i prowadzi nas przez trudny okres zakończony wspomnianym wyrokiem. Wielka rola Olgierda Łukaszewicza, a także kolejna cenna lekcja historii.
4. „Miasto 44”, reżyseria: Jan Komasa
Film, który zaprezentował realia wojny w kontekście, jakiego dotychczas w polskim kinie brakowało. Z jednej strony poznajemy romantyczną historię Alicji „Biedronki” oraz Stefana, podsyconą patriotyzmem i poczuciem ciągłego zagrożenia. Z drugiej, wyjątkowo nowoczesne, zwłaszcza jak na film historyczny, efekty. Owocem tego jest chociażby scena pocałunku, wzbogacona przelotem karabinowych kul w zwolnionym tempie, przypominającym bardziej „Matrix” niż klasyczne kino wojenne. Podobnie jest z muzyką. Oprócz tradycyjnych, melancholijnych skrzypiec, rezyser Jan Komasa proponuje m.in. dubstep. Innowacyjne podejście wykorzystane w „Miasto 44” zostało dobrze przyjęte przez krytyków, czego efektem są cztery Orły oraz trzy Złote Lwy.
5. „Kamienie na szaniec”, reżyseria: Robert Gliński
„Kamienie na szaniec” Glińskiego to nie pierwsza ekranizacja wydarzeń, które Aleksander Kamiński opisał w książce należącej do kanonu szkolnych lektur. Już w 1977 roku powstała „Akcja pod Arsenałem” w reżyserii Jana Łomnickiego. Film z 2014 skupia się w większej mierze na młodości, która z dnia na dzień została odebrana nie tylko grupie przyjaciół, ale wszystkim młodym ludziom w czasie II wojny światowej. Rudy, Zośka oraz Alek zostali wykreowani na prawdziwych wojennych bohaterów, a w filmie nie brakuje akcji. I choć sceny walk nie są nakręcone z hollywoodzkim rozmachem, potrafią utrzymać w napięciu.
6. „W ciemności”, reżyseria: Agnieszka Holland
Tak jak Smarzowski podjął delikatny wątek wydarzeń na Wołyniu w 1943 roku, tak Agnieszka Holland w „W ciemności” poruszyła równie istotny wątek Holocaustu. W filmie nie zobaczymy wielu efektów specjalnych. Otrzymujemy w zamian wzruszającą historię wrażliwości ludzkiej oraz bezinteresownej pomocy ofiarom nazizmu. Mimo wielkoduszności głównego bohatera, w którego wcielił się Robert Więckiewicz, reżyserce udało się nie przerysować Leopolda Sochy, jako człowieka bez skazy. Co więcej, widzimy wiele zmian zachodzących w tej postaci, co jeszcze bardziej podnosi wartość całej produkcji. Podobnie jest z atmosferą filmu. Zamiast ciągłego patosu pojawiają się elementy humorystyczne, ale także takie, które mrożą krew w żyłach.
7. „Wołyń”, reżyseria: Wojciech Smarzowski
Dzieła Wojciecha Smarzowskiego mają wspólną, charakterystyczną cechę. Poruszając tematy ważne, nie idą na ustępstwa. Nie ma mowy na łagodzenie czy ugrzecznienie. Twórca obnażył niechlubne zachowania policjantów w „Drogówce” oraz księży w „Klerze”, a gdy zdecydował się przestawić wydarzenia rzezi wołyńskiej, zobaczyliśmy film oddający jej brutalność. Poza jakością samej produkcji, docenić należy zaangażowanie twórców w realizm i wierność prawdzie, dzięki czemu „Wołyń” jest nie tylko dobrym, mocnym filmem o II wojnie światowej, ale również lekcją historii.
8. „Dywizjon 303. Historia prawdziwa”, reżyseria: Denis Delic
Film, który już na etapie produkcji wywołał niemałe poruszenie. Wszystko za sprawą drugiego dzieła, o tej samej tematyce, wyprodukowanego przez Anglików – „303. Bitwa o Anglię”. Co więcej, w brytyjskiej wersji pojawił się Marcin Dorociński - w roli dowódcy dywizjonu - Witolda Urbanowicza. Trudno więc uciec od porównań. „Dywizjon 303. Historia prawdziwa” chwalony jest przede wszystkim za sceny bitew, których jakość w polskim kinie zazwyczaj nie była najlepsza. Tutaj podniebne akrobacje należą do najsilniejszych atutów całego filmu. Z kolei „303. Bitwa o Anglię” stawia bardziej na wątek samego procesu powstawania dywizjonu i roli Polaków w brytyjskiej armii RAF.
Jakie tytuły dodalibyście do naszej listy?
Więcej artykułów o filmach znajdziesz w pasji Oglądam.
Komentarze (0)