Klimatyzacja w samochodzie – jak o nią zadbać, by była sprawna i bezpieczna?

Wielu kierowców przypomina sobie o istnieniu układu klimatyzacji w ich samochodach dopiero w czasie upałów. To błąd, gdyż z zalet tego rozwiązania można korzystać przez cały rok. Prawidłowa eksploatacja, regularny serwis i czyszczenie pozwalają długo cieszyć się niezawodnością układu klimatyzacji. Jakie czynności warto regularnie wykonywać?

Autor: Witold Łukaszewski

Serwis klimatyzacji samochodowej – jak powinien wyglądać?

Układ klimatyzacji wymaga regularnej konserwacji, aby można było z niego bezawaryjnie korzystać przez długi czas. Niestety z racji tego, że funkcjonowanie klimatyzacji nie ma wpływu na właściwości jezdne auta, wielu kierowców bagatelizuje jej znaczenie. Klimatyzacja samochodowa nie powinna jednak kojarzyć się wyłącznie jako system zwiększający komfort jazdy. Może ona mieć także istotny wpływ na bezpieczeństwo – poprawiając koncentrację kierowcy w ciepłe dni czy widoczność w okresie jesienno-zimowym, kiedy jej praca przeciwdziała zaparowaniu szyb w pojeździe.

Układ klimatyzacji funkcjonuje dzięki czynnikowi chłodniczemu, krążącemu i zmieniającemu swój stan skupienia w ramach cyklu pracy. Ubytek czynnika jest zjawiskiem naturalnym, w zależności od rodzaju układu może on wynosić nawet 10-15% rocznie. Może się jednak zdarzyć, że w układzie pojawi się nieszczelność – wówczas wspomniany ubytek jest o wiele wyższy. Jazda ze zbyt niską zawartością czynnika jest niezalecana. Jak sprawdzić, czy jest go wystarczająco dużo? Jest to niemożliwe, jeśli nie posiadamy specjalistycznego sprzętu. Właśnie dlatego, warsztatowi specjaliści zalecają regularną kontrolę stanu układu klimatyzacji – najlepiej raz w roku.

Napełnianie klimatyzacji samochodowej to nie wszystko

Prawidłowy serwis klimatyzacji samochodowej nie powinien polegać tylko na tzw. „nabijaniu klimy”, czyli uzupełnianiu niedoboru czynnika chłodniczego krążącego w układzie. Prawidłowa obsługa układu klimatyzacji powinna trwać co najmniej kilkadziesiąt minut. W krótszym czasie można jedynie uzupełnić niedobór czynnika – wymieszać go ze starym gazem, bez wykonania diagnostyki. Robi się tak w celu ustalenia, czy ubytek czynnika był zjawiskiem naturalnym, czy też związanym z usterką.

W czasie profesjonalnego serwisu klimatyzacji stary czynnik jest odbierany z układu, w którym wytwarzana jest tzw. próżnia. Musi ona być utrzymywana przez określony czas – producenci maszyn do obsługi klimatyzacji zalecają zwykle ok. 30-40 minut. Prawidłowo wykonana próżnia pozwala na osuszenie układu i oczyszczenie go z pozostałości starego czynnika. Ten proces wpływa na zwiększenie trwałości wielu elementów układu – wilgoć może reagować z olejem, który także krąży w układzie, tworząc związki mające negatywny wpływ na uszczelnienia oraz niektóre elementy sprężarki klimatyzacji.

Odebranie czynnika chłodniczego z układu jest dobrą okazją do wymiany filtra osuszacza, który odgrywa ważną rolę w układzie, a jak każdy filtr jest elementem eksploatacyjnym. Producenci zalecają jego wymianę co najmniej raz na dwa lata. Filtr osuszacz nie tylko odbiera nadmiar wilgoci z układu, ale także wyłapuje wszelkie zanieczyszczenia – takie jak opiłki żelaza czy cząsteczki rdzy. Po zakończeniu procedur serwisowych, do układu ponownie wprowadza się olej oraz nowy czynnik w ilości zalecanej dla konkretnego modelu auta.

Uszczelnianie klimatyzacji samochodowej

Pełny serwis układu klimatyzacji zawiera w sobie także sprawdzenie szczelności. Nowoczesne maszyny do obsługi klimatyzacji są w stanie przeprowadzić taki test automatycznie. Jest to dobre rozwiązanie profilaktyczne. Jeżeli jednak mechanik podejrzewa obecność nieszczelności, może podać tzw. kontrast, czyli środek, który pozwoli na zlokalizowanie luki w układzie. W miejscu wycieku wytworzy się plama, widoczna w świetle UV. Niektóre nieszczelności układu klimatyzacji można łatwo naprawić – jeżeli są zlokalizowane np. na łączeniu elementów. Jeśli nieszczelna jest chłodnica klimatyzacji, zwykle konieczna okaże się jej wymiana na nową. Na rynku istnieją środki służące do uszczelniania chłodnic klimatyzacji, jednak są zalecane tylko w przypadku bardzo małych luk.

Czyszczenie i odgrzybianie klimatyzacji samochodowej

Wspomniane wyżej czynności serwisowe są niezbędne, by zachować sprawność układu klimatyzacji pod względem mechanicznym. Równie ważne jest jednak, by układ ten nie był zanieczyszczony, a przez to szkodliwy dla zdrowia kierowcy i pasażerów. Wilgoć znajdująca się w kanałach układu klimatyzacji jest idealnym środowiskiem dla rozwoju bakterii, grzybów i wirusów. Czyszczenie układu powinno się wykonywać co najmniej raz do roku. Jeżeli z samochodu korzystają alergicy, czynność tę zaleca się wykonywać częściej.

Jak prawidłowo czyścić klimatyzację? Na rynku istnienie kilka rozwiązań, różniących się stopniem skomplikowania, ceną, ale i skutecznością. Najbardziej popularne jest czyszczenie chemiczne – za pomocą specjalnego dystrybutora wprowadza się do otworów wentylacyjnych odgrzybiacz do klimatyzacji (w postaci sprayu lub pianki). Rozwiązanie ma wyższą skuteczność, jeżeli w pojeździe istnieje możliwość zaaplikowania chemii bezpośrednio na parownik – gdzie przeważnie znajduje się największe skupisko bakterii i grzybów.

Bardziej zaawansowane rozwiązania czyszczące polegają na zastosowaniu specjalnej myjki ciśnieniowej, wprowadzanej przez otwór serwisowy parownika (jeżeli jest obecny w pojeździe). Wówczas szkodliwe mikroorganizmy są nie tylko traktowane chemią, ale także mechanicznie wypłukiwane z układu.

Polecanym rozwiązaniem jest także ozonowanie klimatyzacji samochodowej. Ozon to gaz, który skutecznie niszczy drobnoustroje. Należy rozpylić go w zamkniętym samochodzie i wprowadzić do układu klimatyzacji, włączając go w obiegu zamkniętym. Aby zapewnić wysoką skuteczność, ozonowanie musi przebiegać w odpowiednich warunkach temperaturowych, a sam gaz występować w zalecanym stężeniu. Nie każdy warsztat jest wyposażony w odpowiednie urządzenie – warto sprawdzić to przed zleceniem usługi.

Naprawa klimatyzacji samochodowej – kiedy jest konieczna?

Niestety nawet regularne przeprowadzanie serwisu układu klimatyzacji nie daje pewności, że będzie on służył bezawaryjnie przez cały okres eksploatacji samochodu. Zawsze może pojawić się nieszczelność – np. spowodowana mechanicznie przez uderzenie kamienia w powierzchnię skraplacza. Awarii mogą ulec także elementy mechaniczne – najczęściej kompresor klimatyzacji czy sprzęgło wentylatora. Dla kierowcy sygnałem poważnej usterki mogą być dziwne dźwięki wydobywające się z układu lub przeciwnie – całkowita cisza po próbie uruchomienia klimatyzacji. Często odczuje on pogarszającą się jakość pracy, czyli słabsze chłodzenie. W takich przypadkach warto udać się do warsztatu samochodowego w celu przeprowadzenia diagnostyki.